วัคซีน..สิ่งจำเป็นสำหรับสุนัข
วัคซีน คือ เชื้อโรคหรือส่วนหนึ่งของเชื้อโรคที่ถูกทำให้อ่อนกำลังลงจนไม่สามารถทำให้ เกิดโรคได้ แต่จะกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อต้านต่อโรคนั้นๆ ได้
ลูก สัตว์แรกเกิดจะได้รับภูมิคุ้มกันบางส่วน ถ่ายทอดมาจากแม่ตั้งแต่อยู่ในท้องประมาณ 10 % และอีก 90 % จะได้รับจากการกินนมน้ำเหลืองภายหลังคลอด (ไม่เกิน 48 ชั่วโมง) โดยระดับภูมิคุ้มกันที่ลูกสุนัขจะได้รับนั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัยคือ
*ระดับภูมิคุ้มกันของแม่ในช่วงตั้งท้อง
*ปริมาณและคุณภาพของนมน้ำเหลืองที่ลูกสุนัขได้รับ
*การย่อยและการดูดซึมนมน้ำเหลืองของลูกสุนัข
*อายุของลูกสุนัขที่ได้รับนมน้ำเหลือง
แต่ ภูมิคุ้มกันที่ลูกสุนัขได้รับนั้นไม่สามารถคงอยู่ได้ตลอดไปและจะลดลงเรื่อยๆ จนไม่สามารถคุ้มกันตัวเองได้ ลูกสุนัขจึงจำเป็นต้องได้รับวัคซีนต่อเนื่องเพื่อให้ร่างกายมีระดับภูมิคุ้ม กันต่อต้านกับเชื้อโรคนั้นๆ ได้
ทำไมจึงควรทำวัคซีนให้กับลูกสุนัข?
ภูมิคุ้มกันของลูกสัตว์ที่ได้รับจากการกินนมน้ำเหลืองจะป้องกันโรคได้แค่ ช่วงเวลาหนึ่งเท่านั้น และจะหมดไปจากตัวจนไม่สามารถป้องกันโรคได้ เมื่อได้รับเชื้อโรคก็อาจทำให้ป่วยและตายได้ ลูกสุนัขจึงควรได้รับวัคซีนเพื่อให้ภูมิคุ้มกันอยู่ในระดับสูงพอที่จะ ป้องกันโรคนั้นๆ ได้
เมื่อไหร่จึงควรทำวัคซีนให้กับลูกสุนัข?
โดยทั่วไปแล้วจะเริ่มทำวัคซีนได้ตั้งแต่อายุประมาณ 4-6 สัปดาห์ขึ้นไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระดับภูมิคุ้มกันที่ได้รับจากแม่ ชนิดของวัคซีนและความสมบูรณ์แข็งแรงของตัวลูกสุนัขเองด้วย โดยควรผ่านการตรวจสุขภาพจากสัตวแพทย์ก่อนได้รับวัคซีนทุกครั้ง
ควรนำลูกสุนัขที่เพิ่งได้มา ไปทำวัคซีนเลยหรือไม่?
ตามปกติแล้ว สัตวแพทย์จะไม่ทำวัคซีนให้กับลูกสุนัขที่เพิ่งเปลี่ยนเจ้าของหรือเปลี่ยน สถานที่เลี้ยงใหม่ เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่ลูกสุนัขจะไวต่อการติดเชื้อและอ่อนแอกว่าปกติจาก ความเครียดต่อสภาพความเป็นอยู่ที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างกะทันหัน จึงควรพักลูกสุนัขให้ชินอยู่กับสถานที่ใหม่ 1 สัปดาห์ก่อนการทำวัคซีน อย่างไรก็ตาม การพามาพบสัตวแพทย์ก็ช่วยให้อุ่นใจได้ว่าจะได้รับคำแนะนำที่ดีและมีประโยชน์ ต่อสมาชิกใหม่นี้
ทำไมหลังทำวัคซีน 2-3 วันแล้วบางตัวมีอาการซึมและกินอาหารน้อยลง?
ลูกสุนัขที่ทำวัคซีนจะเกิดความเครียด ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะลดลงชั่วขณะ ทำให้ลูกสุนัขที่ติดโรคมาก่อนการทำวัคซีน เริ่มแสดงอาการป่วยให้เห็นได้ก็ตอนนี้ ลูกสัตว์บางตัวมีไข้ต่ำๆ ได้ จึงเป็นเหตุผลที่สัตวแพทย์แนะนำให้งดอาบน้ำลูกสุนัขหลังทำวัคซีนประมาณ 1 สัปดาห์
แล้วทำไมจึงจำเป็นต้องให้กระตุ้นวัคซีน?
ภูมิคุ้มกันที่เกิดขึ้นแล้วนั้นไม่สามารถคงอยู่ได้ตลอดไป ระดับของภูมิคุ้มกันจะลดต่ำลงเรื่อยๆ ตามเวลาจนไม่สามารถป้องกันโรคนั้นๆ ได้ การกระตุ้นซ้ำด้วยวัคซีนจะทำให้เกิดภูมิคุ้มกันเพิ่มขึ้นมาใหม่ ซึ่งจะทำให้มีผลในการคุ้มกันโรคได้อย่างต่อเนื่อง
ทำไมทำวัคซีนแล้ว สุนัขยังคงป่วยและตายด้วยโรคที่ป้องกันด้วยวัคซีนแล้ว?
การสร้างภูมิคุ้มกันเฉพาะโรคกับวัคซีนที่ได้รับนั้น ต้องอาศัยเวลาอย่างน้อย 2 สัปดาห์ ดังนั้นลูกสุนัขที่ยังทำวัคซีนไม่ครบโปรแกรม ควรระวังการติดเชื้อจากสัตว์ตัวอื่นๆ ต้องระลึกอยู่เสมอว่า วัคซีน คือแนวทางการป้องกันโรคติดเชื้อซึ่งสามารถให้กับสัตว์ได้ แต่การสร้างภูมิคุ้มกันของลูกสุนัขนั้นยังมีปัจจัยอื่นๆ อีก เช่น ความสมบูรณ์แข็งแรงของลูกสุนัขซึ่งจะส่งผลต่อการสร้างภูมิคุ้มกันที่ไม่เท่า กันในแต่ละตัว การทำวัคซีนจนครบโปรแกรมหรือกระตุ้นวัคซีนซ้ำทุกๆ ปีแล้วนั้น ก็ไม่ได้หมายความว่า สามารถป้องกันการติดเชื้อโรคที่วัคซีนคุ้มกันได้ 100 % เพียงแต่ลดความเสี่ยงต่อการติดโรคและความรุนแรงของการป่วยต่อโรคนั้นๆ ดังนั้นต้องหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสัตว์ป่วยทั้งโดยตรงและทางอ้อม
สุนัขแพ้วัคซีน มีอาการอย่างไร?
วัคซีนก็เป็นสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย ดังนั้น ร่างกายจะมีกลไกตอบสนองต่อวัคซีน แต่เมื่อตอบสนองที่มากเกินไปก็จะทำให้เกิดการแพ้ขึ้นได้ อาการแพ้ได้แก่ บวมแดงรอบดวงตาและปาก ผิวหนังมีผื่นแดงคัน น้ำลายไหล กระวนกระวายอยู่ไม่เป็นสุข แต่ถ้ารุนแรงมากจะเกิดขึ้นภายใน 15 นาทีแรกหลังเพิ่งได้รับวัคซีน ซึ่งไม่ค่อยพบได้บ่อยนัก ถ้าพบอาการแพ้วัคซีนต้องรีบพาไปให้สัตวแพทย์ให้ยารักษาอย่างถูกต้อง
โรคติดต่อที่เป็นอันตรายต่อสุนัข และป้องกันได้ด้วยวัคซีน
1.โรคลำไส้อักเสบติดต่อจากเชื้อพาร์โวไวรัส
2.โรคลำไส้อักเสบติดต่อจากเชื้อโคโรน่าไวรัส
3.โรคไข้หัดสุนัข
4.โรคหวัดและหลอดลมอักเสบติดต่อ
5.โรคตับอักเสบติดต่อ
6.โรคเลปโตสไปโรซีสหรือโรคฉี่หนู* สายพันธุ์ของเชื้อที่นำมาทำเป็นวัคซีน ไม่สามารถป้องกันโรคฉี่หนูที่เกิดขึ้นในเมืองไทยได้!
7.โรคพิษสุนัขบ้า
โปรแกรมวัคซีนสุนัขและการป้องกันปรสิตและพยาธิต่างๆ
อายุ 1 เดือน ตรวจสุขภาพ ถ่ายพยาธิ
1.5 เดือน วัคซีนหวัดหลอดลมอักเสบติดต่อ
2 เดือน วัคซีนป้องกันโรคไข้หัดสุนัขและลำไส้อักเสบติดต่อ (วัคซีนรวมลูกสุนัข)
2.5 เดือน วัคซีนรวม เข็มที่ 1
3 เดือน วัคซีนรวม เข็มที่ 2
วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า เข็มที่ 1
6 เดือน วัคซีนรวม เข็มที่ 3
วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า เข็มที่ 2
ทุกๆ เดือน ป้องกันพยาธิหนอนหัวใจ เห็บ-หมัด ขี้เรื้อน
ทุกๆ 3-6 เดือน ถ่ายพยาธิในทางเดินอาหาร
ทุกๆ ปี กระตุ้นวัคซีนรวมในสุนัขและวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า
*การทำวัคซีนให้กับสุนัขอาจมีการปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสม และควรอยู่ในดุลยพินิจของสัตวแพทย์เท่านั้น!
Dr.Samart Patchuthorn, D.V.M.
4paws@clinic (Mahachai) Thailand
Veterinary Services & Dog's Vaudeville School
Vetline: +66853313423